JAWS (Job Access With Speech), görme engelli bireylerin bilgisayarları bağımsız şekilde kullanmasını sağlayan, dünyanın en gelişmiş ekran okuma programıdır. Ancak JAWS yalnızca bir yazılım değil; bilgiye, üretime ve dijital hayata açılan bir kapıdır. Eğitimden istihdama, kültürden girişimciliğe kadar her alanda görme engelli bireylerin potansiyelini ortaya çıkarır.
Kütüphaneler, bilgiye erişimin en temel ve kamusal alanlarıdır. Ancak bu erişim, görme engelli bireyler için hâlâ sınırlı kalabilmektedir. JAWS ekran okuma programı, kütüphanelerdeki dijital uçurumu kapatmak için stratejik bir araçtır. Bu yazılım sayesinde görme engelli kullanıcılar, kütüphane kataloglarına erişebilir, e-kitapları okuyabilir, dijital arşivleri tarayabilir ve çevrimiçi kaynaklardan bağımsız şekilde faydalanabilir.
JAWS sayesinde bir birey yalnızca belge okuyup e-posta yazmakla kalmaz; kod yazar, web sitesi tasarlar, müzik notası okur, istatistik analiz yapar, hatta kendi yazılımını geliştirip dünyaya pazarlayabilir. Bu program, görme engelli bireyler için sadece bir ekran okuyucu değil, geleceğe açılan bir platformdur.
JAWS, günümüzde yalnızca klasik masaüstü uygulamalarıyla değil, internetin tüm katmanlarıyla da uyumlu çalışır. Web tarayıcıları, sosyal medya platformları, e-ticaret siteleri ve dijital kütüphaneler JAWS ile erişilebilir hale gelir. Bu sayede kullanıcılar, evlerinden çıkmadan dünyaya açılabilir; ürünlerini, hizmetlerini veya fikirlerini küresel ölçekte sunabilir.
Dahası, JAWS artık yapay zekâ destekli FSCompanion özelliğiyle birlikte geliyor. Bu sistem, kullanıcıların doğal dilde sorular sorarak yardım almasını sağlar. “Excel’de formül nasıl yazılır?”, “Kod satırını nasıl takip ederim?”, “Web sayfasındaki bağlantıları nasıl listelerim?” gibi sorulara anında sesli yanıt verir. Bu, özellikle genç kullanıcılar için büyük bir avantajdır. Çünkü JAWS, yeni nesil görme engelli bireylerin yazılımcı olmasının önünü açar. Kodlama yapabilir, yazılım geliştirebilir, hatta bu yazılımları NFT veya Web3 platformları üzerinden satabilirler.
JAWS aynı zamanda metaverse ve dijital gerçeklik dünyasına hazır bir altyapı sunar. Geliştiriciler için sunduğu script desteği sayesinde, sanal ortamlarda da erişilebilirlik sağlanabilir. Bu, gelecekte görme engelli bireylerin yalnızca izleyici değil, aktif katılımcı ve üretici olmasını mümkün kılar.
Eğitim alanında da JAWS’ın sunduğu olanaklar sınırsızdır. Üniversite öğrencileri bu yazılım sayesinde Word belgelerini okuyabilir, PDF’leri sesli dinleyebilir, PowerPoint sunumlarını takip edebilir. Ancak bunun ötesinde, matematik, istatistik, ekonomi gibi teknik derslerde formülleri ve tabloları sesli olarak analiz edebilirler. Müzik eğitimi alan bireyler için de JAWS, nota okuma desteğiyle büyük bir fark yaratır.
Kütüphaneler, yalnızca kitapların değil, fırsatların da saklandığı yerlerdir. JAWS gibi bir teknolojiyi kütüphane bilgisayarlarına entegre etmek, görme engelli bireylerin bilgiye erişimini eşitlemekle kalmaz; aynı zamanda onların üreten, öğrenen ve katkı sunan bireyler olarak toplumda yer almalarını sağlar.
JAWS, görmeyen bireyler için sadece bir ses değil, dijital dünyanın gözü niteliği taşımaktadır.
Bu vizyonun gerçekleşmesi için kütüphanelerin, kamu kurumlarının ve eğitim kuruluşlarının JAWS gibi teknolojilere yatırım yapması kritik önemdedir. Çünkü bilgiye erişim bir ayrıcalık değil, her bireyin temel hakkıdır.